Het besluit is een belangrijke stap. Maar het werk begint nu pas. Want hoe zorg je dat bewoners echt ruimte krijgen? Hoe regel je toegang tot daken, geld voor opstart, of duidelijke afspraken met netbeheerders? En aan welke regels moet je als energiegemeenschap houden en welke garanties moet je kunnen geven -zoals leveringszekerheid?.

Saskia Müller van Amsterdam Energie en Geert Kotter van Weesp Duurzaam bouwen met anderen aan de APEC. Deze zomer zal de APEC een koepel worden van Amsterdamse energiegemeenschappen; zo’n 20 tot 30 bestaande coöperaties hebben al belangstelling getoond. Ze weten: dit is geen makkelijke klus. Maar ze zijn niet voor niets begonnen.

Georganiseerde bewoners liepen jarenlang tegen muren aan. Ze wilden verduurzamen, maar kregen geen toegang tot daken of netwerken. Ze werden niet gezien als serieuze speler. Terwijl ze wél de motivatie hadden, en de kennis in huis.

Vanuit die frustratie ontstond APEC: een informeel verbond van Amsterdamse energiegemeenschappen. Hun boodschap: laat ons meedoen, laat ons meebouwen. De stad heeft ons nodig. Wij zijn de stad en het gaat om onze warmte, koeling en energie. Dat gesprek is gelukt. De gemeente erkent nu dat bewonersinitiatieven essentieel zijn voor de energietransitie.

De gemeente Amsterdam heeft in december 2024 besloten: energiegemeenschappen – groepen bewoners die samen duurzame energie opwekken en beheren – krijgen voortaan een volwaardige plek. Niet meer aan de zijlijn, maar als echte partner naast bedrijven en overheid. Dit is een primeur in Nederland.

Saskia: “Het is echt een doorbraak. De gemeente erkent nu dat wij als bewoners iets te brengen hebben. Dat we onze energie goed, goedkoop en lokaal kunnen produceren, en de schaal daarvan kunnen vergroten. Het maakt onze inzet legitiem.”

Geert: Dit is beleid geworden. En dat geeft ook richting en houvast voor de komende jaren.”

Saskia: “We zijn nu zelfs met de gemeente in gesprek over welke rol de energiegemeenschappen eventueel kunnen spelen in een nieuw op te richten publiek warmtebedrijf.”

Saskia: “Omdat wij geloven dat bewoners zélf hun energie kunnen opwekken en beheren. Niet alleen als idee, maar als iets wat écht kan. En omdat we vonden dat de energiemarkt eerlijker moet. Veel mensen voelen zich machteloos in dit systeem. Wij wilden laten zien: je hoeft niet te wachten op grote spelers, je kunt zelf iets doen.”

Geert: “We zagen dat het huidige systeem niet werkt voor bewoners. Wij wilden niet afhankelijk zijn van grote bedrijven of telkens afwachten tot er een regeling kwam. We wilden zelf aan de slag, op een manier die bij onze buurt past.”

Geert: “Een energiegemeenschap is een samenwerking van bewoners die zelf hun energie willen opwekken en verdelen als ook minder energie willen gebruiken door te besparen. Dat kan via zonnepanelen, windmolens, een warmtenet of andere duurzame vormen en energiecoaching. Het idee is simpel: samen regelen wat van ons allemaal is. Op een eerlijke manier.”

Saskia: “In plaats van winst maken voor aandeelhouders, wordt hier geïnvesteerd in de buurt. De opbrengsten gaan naar dingen die mensen belangrijk vinden: lagere energiekosten en een garantie op doorlopende lokale energie. Iedereen mag meedoen. En iedereen heeft een stem.”

De afgelopen jaren hebben we gezien hoe kwetsbaar we zijn als het gaat om energie. Oorlogen, geopolitieke spanningen, afhankelijkheid van gas of stroom van ver weg: het maakt onze energievoorziening onzeker en duur.