Actieonderzoek leidt tot duurzame doorbraken
Ontdek ook de uitgebreide terugblik en tips van gildeleden Stefan, Anouk en Bart. Hun belangrijkste tip?
Stel je voor: je gaat als ambtenaar samen met bewoners de wijk groener maken. Minder hitte, meer ontmoetingsplekken, meer veiligheid. Maar telkens loop je vast. Regels lijken elkaar tegen te spreken, bewoners haken af en je motivatie zakt. Ondertussen wordt de zomer weer warmer.
Hieronder vind je alle casussen waar ambtenaren tijdens de Leergang Duurzame Doorbraken aan werkten.
Terugblik van onze duurzame doorbrekers
Foto’s: Kick Smeets
Daarom zijn er in 2024 14 actieonderzoekers opgeleid binnen de gemeente Amsterdam. Via de Leergang Duurzame Doorbraken van het IPW Klimaatwerk. Zij krijgen alle 14 een duurzame doorbraak voor elkaar. In 2025 is weer een nieuwe groep gestart met deze leergang. En de groep uit 2024 vormt nu een Gilde Duurzame Doorbraken binnen de gemeente Amsterdam.
“Een doorbraak zit vaak niet in regels” weten Robert Duiveman en Saskia Zuijderduijn van IPW - Klimaatwerk. “maar in Governance bijvoorbeeld, of data, of financiering.” Bij de leergang ontdek je hoe hiermee om te gaan. Duiveman: “Er is altijd een uitweg, voor wie de eenvoud aandurft.”
Wat levert dit actieonderzoek op?
Actieonderzoek laat zien waar beleid knelt, zonder dikke rapporten achteraf. Mensen – van de gemeente, uit de wijk – worden door de methode meteen onderdeel van de oplossing. Ze voelen zich serieus genomen, raken betrokken en willen meedoen. En dat zorgt voor blijvende duurzame doorbraken.
helpt de Boomcocon daarbij?
Amsterdam wil meer bomen, maar onder de grond is vaak geen ruimte. De Boomcocon biedt een oplossing: licht, flexibel en makkelijk te beheren. Ideaal voor daken, versteende straten of boven leidingen. Zo wordt de stad toch groener, zelfs waar dat nu nog niet kan. Toon volgt de ontwikkelingen en onderzoekt of het voor Amsterdam een optie is.
Anne volgde de leerlijn en werkt onder anderen met Martijn aan circulariteit in de openbare ruimte. Ze zitten in het Versnellingsteam Circulaire Openbare Ruimte, dat het grondstoffengebruik voor verhardingen, straatmeubilair, kademuren en bruggen wil verminderen. Zo werkt het team aan betrouwbare informatie, hulpmiddelen en opslagplekken voor hergebruik van materialen. Dankzij hun inzet kon het project Zuidasdok 10.000 m² gebruikte straatstenen een tweede leven geven. Ze laten zien: als je het goed organiseert, wordt circulair werken vanzelfsprekend.
Margot en Thomas werken aan een nieuwe financieringsstructuur die meer leerwerktrajecten voor statushouders mogelijk maakt. Hun slimme zet: resultaatfinanciering. Nieuwe leerwerktrajecten worden gerealiseerd door deelnemers die slagen voor hun vakopleiding én als ze betaald aan het werk blijven te financieren. Resultaat: MKB’ers krijgen technisch personeel, statushouders bouwen aan hun toekomst, de gemeente bespaart op uitkeringen én we kunnen sneller verduurzamen. Een praktische oplossing met bewezen impact.
Veel bedrijven gooien karton bij het restafval, terwijl scheiden verplicht is. Bart ontdekte dat handhaven juridisch gewoon mag – ondanks hardnekkige misverstanden. Zijn doorbraak: aantonen hoe toezicht en handhaving vorm kan krijgen. Er is nu budget vrijgekomen en binnenkort start een campagne. Resultaat: meer gerecycled karton en een schonere stad.
een persoonlijke aanpak voor
een opgeruimde stad
Kapotte fietsen slibben de stad dicht, maar opruimen duurde vaak maanden. Devi zag dat het anders kon. Haar doorbraak? Veel van die fietsen zijn eigenlijk wrakken – en die mag je direct weghalen. Geen stickers, geen depot, gewoon: meteen weg. Door deze aanpak zijn al bijna 19.000 fietswrakken sneller uit de stad gehaald, sinds oktober 2024. Dat scheelt ruimte, geld én frustratie.
In de Vogelbuurt in Amsterdam-Noord groeit iets bijzonders. De openbare ruimte wordt toekomstbestendiger onderhouden. Er komt meer ruimte voor de behoeften van de bewoners en met de bewoners worden plannen gemaakt om samen het groen in de buurt te onderhouden. Het is meer dan onderhoud: het is stadsgeneeskunde. Maaike laat zien hoe je door de buurt meer te betrekken bij de onderhoudswerkzaamheden en ruimte maakt voor bewonerswensen, de sociale cohesie en gezondheid in de buurt verbetert. De verbonden buurt aanpak is een hoopgevende stap voor toekomstbestendige buurten.
In de Molenwijk in Amsterdam Noord gaan jongeren zelf een circulair jongerencentrum bouwen. Het gebouw bestaat uit herbruikbare bouwblokken en kan later eenvoudig worden verplaatst of aangepast. Zo ontstaat een duurzame plek die met de wijk kan meebewegen. Tegelijk doen jongeren werkervaring op in de techniek. Merel Werner onderzoekt hoe je zo’n project slim en haalbaar maakt.
Groenafval uit parken wordt nu vaak afgevoerd, terwijl het juist lokaal veel kan opleveren. Rixt bedacht een plan om dit afval ter plekke te composteren. Dat scheelt transport, bespaart kosten en uitstoot, én verrijkt meteen de bodem. Goed voor het park, goed voor het klimaat.
Energiearmoede groeit, vooral in buurten waar verduurzaming achterblijft. Han zoekt naar wat wél werkt. Geen papieren plannen, maar praktische oplossingen die aansluiten bij bewoners. Hij legt de nadruk op maatwerk, vooral bij VvE’s waar meerdere eigenaren, waaronder woningcorporaties, samen beslissen.
Veel Amsterdammers willen verduurzamen, maar weten niet waar te beginnen. Anouk werkt aan een project om via het digitale portaal ‘Mijn Amsterdam’ persoonlijk duurzaamheidsadvies te bieden. “Als iemand inlogt, laat Mijn Amsterdam straks zien waar je misschien kan verduurzamen, welke vergunningen en subsidies voor jou gelden en welke onderzoeken er gedaan zijn in je wijk.”
Anita, duurzaamheidscoördinator in Oost, deelt haar ervaringen in de PMB-Podcast. Ze vertel hoe ze meer dan 30 hoepels tegenkwam in de route om een school te helpen bij een te warm binnenklimaat. En hoe ze die hoepels probeert ombuigt naar een rechte weg richting resultaat. Ook hier kun je meer vinden over hoe Anita wat krom is, recht maakt.
Elektrisch rijden vermindert lokale uitstoot. Maar de productie van elektrische voertuigen is niet altijd duurzaam. Stefan organiseert rechtvaardige inkoop en stelt: “er is meer dan alleen die uitstoot via de uitlaat. Bij de productie van batterijen worden ecosystemen vernietigd. Als gemeente moeten we ook kijken naar de impact die onze keuzes ergens anders hebben.“
De opkomst van elektrische voertuigen vraagt om een efficiënte laadinfrastructuur in onze stad. Hoe kunnen we deze uitbreiden zonder de openbare ruimte te overbelasten? Naomy onderzocht hoe we laadpalen strategischer kunnen plaatsen, met alle belangen die spelen in onze stad. Haar oplossing: samenwerken én innoveren.
hoe lossen we dat op?
We hebben steeds meer elektriciteitshuisjes nodig. Die huisjes nemen veel ruimte in op straat – ruimte die hard nodig is voor groen, fietsen of speelplekken. Wat als we die huisjes verplaatsen naar binnen, bijvoorbeeld in scholen of buurthuizen? Britt zette een pilot op met Liander en ontdekt hoe we de uitdagingen oplossen.
Ken jij alle defensieve routines al rondom duurzaamheid? Hier vind je de Defensieve Routine-bingokaart! Herkennen van defensieve routines geeft belangrijke en waardevolle informatie in duurzame transities. Deze routines laten zien waar het knelt en waar iets anders nodig is.
Wat dan? Dan helpt actieonderzoek.
Dat is gewoon beginnen, samen met bewoners, ondernemers en anderen in de wijk. Niet wachten tot alles klopt op papier, maar doen, kijken wat er gebeurt, en daarvan leren. Zo ontdek je wat wél werkt en waar ons eigen systeem vastloopt.
Actieonderzoek leidt tot duurzame doorbraken
Ken jij alle defensieve routines al rondom duurzaamheid? Hier vind je de Defensieve Routine-bingokaart! Herkennen van defensieve routines geeft belangrijke en waardevolle informatie in duurzame transities. Deze routines laten zien waar het knelt en waar iets anders nodig is.
Margot en Thomas werken aan een nieuwe financieringsstructuur die meer leerwerktrajecten voor statushouders mogelijk maakt. Hun slimme zet: resultaatfinanciering. Nieuwe leerwerktrajecten worden gerealiseerd door deelnemers die slagen voor hun vakopleiding én als ze betaald aan het werk blijven te financieren. Resultaat: MKB’ers krijgen technisch personeel, statushouders bouwen aan hun toekomst, de gemeente bespaart op uitkeringen én we kunnen sneller verduurzamen. Een praktische oplossing met bewezen impact.
Veel bedrijven gooien karton bij het restafval, terwijl scheiden verplicht is. Bart ontdekte dat handhaven juridisch gewoon mag – ondanks hardnekkige misverstanden. Zijn doorbraak: aantonen hoe toezicht en handhaving vorm kan krijgen. Er is nu budget vrijgekomen en binnenkort start een campagne. Resultaat: meer gerecycled karton en een schonere stad.
een persoonlijke aanpak voor
een opgeruimde stad
Kapotte fietsen slibben de stad dicht, maar opruimen duurde vaak maanden. Devi zag dat het anders kon. Haar doorbraak? Veel van die fietsen zijn eigenlijk wrakken – en die mag je direct weghalen. Geen stickers, geen depot, gewoon: meteen weg. Door deze aanpak zijn al bijna 19.000 fietswrakken sneller uit de stad gehaald, sinds oktober 2024. Dat scheelt ruimte, geld én frustratie.
In de Vogelbuurt in Amsterdam-Noord groeit iets bijzonders. De openbare ruimte wordt toekomstbestendiger onderhouden. Er komt meer ruimte voor de behoeften van de bewoners en met de bewoners worden plannen gemaakt om samen het groen in de buurt te onderhouden. Het is meer dan onderhoud: het is stadsgeneeskunde. Maaike laat zien hoe je door de buurt meer te betrekken bij de onderhoudswerkzaamheden en ruimte maakt voor bewonerswensen, de sociale cohesie en gezondheid in de buurt verbetert. De verbonden buurt aanpak is een hoopgevende stap voor toekomstbestendige buurten.
In de Molenwijk in Amsterdam Noord gaan jongeren zelf een circulair jongerencentrum bouwen. Het gebouw bestaat uit herbruikbare bouwblokken en kan later eenvoudig worden verplaatst of aangepast. Zo ontstaat een duurzame plek die met de wijk kan meebewegen. Tegelijk doen jongeren werkervaring op in de techniek. Merel Werner onderzoekt hoe je zo’n project slim en haalbaar maakt.
Groenafval uit parken wordt nu vaak afgevoerd, terwijl het juist lokaal veel kan opleveren. Rixt bedacht een plan om dit afval ter plekke te composteren. Dat scheelt transport, bespaart kosten en uitstoot, én verrijkt meteen de bodem. Goed voor het park, goed voor het klimaat.
Elektrisch rijden vermindert lokale uitstoot. Maar de productie van elektrische voertuigen is niet altijd duurzaam. Stefan organiseert rechtvaardige inkoop en stelt: “er is meer dan alleen die uitstoot via de uitlaat. Bij de productie van batterijen worden ecosystemen vernietigd. Als gemeente moeten we ook kijken naar de impact die onze keuzes ergens anders hebben.“
De opkomst van elektrische voertuigen vraagt om een efficiënte laadinfrastructuur in onze stad. Hoe kunnen we deze uitbreiden zonder de openbare ruimte te overbelasten? Naomy onderzocht hoe we laadpalen strategischer kunnen plaatsen, met alle belangen die spelen in onze stad. Haar oplossing: samenwerken én innoveren.
hoe lossen we dat op?
We hebben steeds meer elektriciteitshuisjes nodig. Die huisjes nemen veel ruimte in op straat – ruimte die hard nodig is voor groen, fietsen of speelplekken. Wat als we die huisjes verplaatsen naar binnen, bijvoorbeeld in scholen of buurthuizen? Britt zette een pilot op met Liander en ontdekt hoe we de uitdagingen oplossen.
Energiearmoede groeit, vooral in buurten waar verduurzaming achterblijft. Han zoekt naar wat wél werkt. Geen papieren plannen, maar praktische oplossingen die aansluiten bij bewoners. Hij legt de nadruk op maatwerk, vooral bij VvE’s waar meerdere eigenaren, waaronder woningcorporaties, samen beslissen.
Veel Amsterdammers willen verduurzamen, maar weten niet waar te beginnen. Anouk werkt aan een project om via het digitale portaal ‘Mijn Amsterdam’ persoonlijk duurzaamheidsadvies te bieden. “Als iemand inlogt, laat Mijn Amsterdam straks zien waar je misschien kan verduurzamen, welke vergunningen en subsidies voor jou gelden en welke onderzoeken er gedaan zijn in je wijk.”
Anita, duurzaamheidscoördinator in Oost, deelt haar ervaringen in de PMB-Podcast. Ze vertel hoe ze meer dan 30 hoepels tegenkwam in de route om een school te helpen bij een te warm binnenklimaat. En hoe ze die hoepels probeert ombuigt naar een rechte weg richting resultaat. Ook hier kun je meer vinden over hoe Anita wat krom is, recht maakt.
Ontdek ook de uitgebreide terugblik en tips van gildeleden Stefan, Anouk en Bart. Hun belangrijkste tip?
Hieronder vind je alle casussen waar ambtenaren tijdens de Leergang Duurzame Doorbraken aan werkten.
Terugblik van onze duurzame doorbrekers
helpt de Boomcocon daarbij?
Amsterdam wil meer bomen, maar onder de grond is vaak geen ruimte. De Boomcocon biedt een oplossing: licht, flexibel en makkelijk te beheren. Ideaal voor daken, versteende straten of boven leidingen. Zo wordt de stad toch groener, zelfs waar dat nu nog niet kan. Toon volgt de ontwikkelingen en onderzoekt of het voor Amsterdam een optie is.
Anne volgde de leerlijn en werkt onder anderen met Martijn aan circulariteit in de openbare ruimte. Ze zitten in het Versnellingsteam Circulaire Openbare Ruimte, dat het grondstoffengebruik voor verhardingen, straatmeubilair, kademuren en bruggen wil verminderen. Zo werkt het team aan betrouwbare informatie, hulpmiddelen en opslagplekken voor hergebruik van materialen. Dankzij hun inzet kon het project Zuidasdok 10.000 m² gebruikte straatstenen een tweede leven geven. Ze laten zien: als je het goed organiseert, wordt circulair werken vanzelfsprekend.
Wat dan? Dan helpt actieonderzoek.
Dat is gewoon beginnen, samen met bewoners, ondernemers en anderen in de wijk. Niet wachten tot alles klopt op papier, maar doen, kijken wat er gebeurt, en daarvan leren. Zo ontdek je wat wél werkt en waar ons eigen systeem vastloopt.
Daarom zijn er in 2024 14 actieonderzoekers opgeleid binnen de gemeente Amsterdam. Via de Leergang Duurzame Doorbraken van het IPW Klimaatwerk. Zij krijgen alle 14 een duurzame doorbraak voor elkaar. In 2025 is weer een nieuwe groep gestart met deze leergang. En de groep uit 2024 vormt nu een Gilde Duurzame Doorbraken binnen de gemeente Amsterdam.
“Een doorbraak zit vaak niet in regels” weten Robert Duiveman en Saskia Zuijderduijn van IPW - Klimaatwerk. “maar in Governance bijvoorbeeld, of data, of financiering.” Bij de leergang ontdek je hoe hiermee om te gaan. Duiveman: “Er is altijd een uitweg, voor wie de eenvoud aandurft.”
Wat levert dit actieonderzoek op?
Actieonderzoek laat zien waar beleid knelt, zonder dikke rapporten achteraf. Mensen – van de gemeente, uit de wijk – worden door de methode meteen onderdeel van de oplossing. Ze voelen zich serieus genomen, raken betrokken en willen meedoen. En dat zorgt voor blijvende duurzame doorbraken.
Foto’s: Kick Smeets
Stel je voor: je gaat als ambtenaar samen met bewoners de wijk groener maken. Minder hitte, meer ontmoetingsplekken, meer veiligheid. Maar telkens loop je vast. Regels lijken elkaar tegen te spreken, bewoners haken af en je motivatie zakt. Ondertussen wordt de zomer weer warmer.